تله روان‌شناختی؛ مشکل اساسی!
بازارهای مالی عرصه‌ٔ هیجان‌انگیزی هستند و پتانسیل پاداش‌های قابل‌توجهی دارند. بااین‌حال، به‌ازای هر داستان موفقیت، داستان‌های بی‌شماری از آرزوهای بر‌باد‌رفته و حساب‌های خالی وجود دارد. درحالی‌که برخی نوسانات بازار را مقصر می‌دانند، عامل اصلی اغلب در درون ما نهفته است، در روانشناسی خودمان.
در اینجا، ما چند عامل و تله روان‌شناختی را بررسی می‌کنیم که می‌تواند بر مسیر معاملاتی شما تأثیر مخرب داشته باشد:
تله روان‌شناختی ترس ازدستدادن (FOMO):
آیا تابه‌حال بعد از اینکه از خرید سهام منصرف شدید، احساس پشیمانی کرده‌اید؟ FOMO، ترس ازدستدادن، یک تله روان‌شناختی و احساس قدرتمندی است که می‌تواند شما را به تصمیم‌گیری‌هایی سوق دهد و باعث شود دارایی‌هایی را بدون تحقیق مناسب و با قیمت‌های باد شده خریداری کنید.
برای مقابله با FOMO، یک طرح معاملاتی ایجاد کنید که نقاط ورود و خروج را قبل از اینکه احساسات، قضاوت شما را تحت‌الشعاع قرار دهند، مشخص کند. انضباط کلیدی است – به برنامه پایبند باشید! علاوه بر این، قبل از معامله، تحقیقات کامل انجام دهید و از دنبال‌کردن کورکورانه روندها اجتناب کنید.
تله روان‌شناختی سوگیری لنگر انداختن (anchoring bias):
ذهن ما عاشق میان‌برهاست و سوگیری لنگر انداختن نمونه بارز آن است. این تله روان‌شناختی زمانی اتفاق می‌افتد که ما روی یک اطلاعات خاص، مانند قیمت خرید یک سهم، تمرکز می‌کنیم و بر اساس آن نقطه مرجع تصمیم می‌گیریم. این می‌تواند منجر به نگه‌داشتن موقعیت‌های زیان‌آور برای مدت طولانی شود، به این امید آن که قیمت‌ها به طور جادویی به قیمت خرید شما بازگردند.
با تنظیم دستورات حد ضرر (stop-loss orders) از شر لنگر انداختن رهایی پیدا کنید. این ابزارهای خودکار دارایی شما را زمانی که به قیمت از پیش تعیین شده رسید به طور خودکار می‌فروشند و ضررهای بالقوه را محدود می‌کنند.
تله روان‌شناختی سوگیری تأییدی (confirmation bias):
همه ما دوست داریم احساس درست بودن داشته باشیم. سوگیری تأییدی ما را با ترغیب به جستجوی اطلاعاتی که باورهای ما را تأیید می‌کنند به دام می‌اندازد و درعین‌حال با نادیده‌گرفتن شواهد متناقض، آن را تقویت می‌کند. این تله روان‌شناختی می‌تواند در معاملات، در تمرکز صرف بر اخبار و تحلیل‌هایی که از موقعیت‌های موجود شما حمایت می‌کند، آشکار شود و در نهایت منجر به تصمیمات فاجعه‌بار شود.
با جستجوی فعالانه برای دیدگاه‌های مخالف، سوگیری تأییدی را به چالش بکشید. تحلیل‌هایی را با دیدگاه‌های مختلف بخوانید و دلایلی را که چرا دارایی انتخابی شما ممکن است اشتباه باشد، در نظر بگیرید. تصمیمات خود را بر اساس داده‌های عینی (objective data) و نه بر اساس پیش‌بینی‌های بیش از حد خوش‌بینانه یا حدس و گمان بنا کنید.
غرور بیش از حد (overconfidence):
تله روان‌شناختی غرور بیش از حد باعث می‌شود معامله‌گر بعد از رشته‌ای از معاملات موفق به خود مغرور شود و این می‌تواند باعث شود موقعیت‌های با حجم بزرگ‌تر از توانایی خود را اتخاذ کنید و یا به نادیده‌گرفتن استراتژی‌های مدیریت ریسک سوق پیدا کنید. به یاد داشته باشید، حتی معامله‌گران باتجربه هم اشتباه می‌کنند. بازار دائماً در حال تحول است و همیشه چیزهای بیشتری برای یادگیری وجود دارد.
فروتن باشید و خطرات ذاتی را که درگیر آن هستید، بپذیرید. استراتژی‌های خود را آزمایش کنید. قبل از به خطر انداختن سرمایه به‌دست‌آمده خود با استفاده از معاملات دمو و یک حساب آزمایشی خود را به چالش بکشید. تا با این امکان بدون به خطر انداختن پول خود رویکرد خود را اصلاح کنید و نقاط ضعف را شناسایی کنید.
نفرت از ریسک (risk aversion):
درحالی‌که احتیاط ضروری است، نفرت بیش از حد از ریسک می‌تواند به همان اندازه مضر باشد و ممکن است شما را از بهره‌مندی از فرصت‌های بالقوه سودآور باز دارد و درحالی‌که بازار در حال افزایش است، شما را در حاشیه نگه دارد. اجازه ندهید ترس از دست‌دادن شما را فلج کند.
یک طرح مدیریت ریسک ایجاد کنید که میزان تحمل ریسک قابل‌قبول شما را برای هر معامله تعریف کند. از ابزارهایی مانند دستورات حد ضرر برای محدودکردن ضررهای بالقوه استفاده کنید. به‌خصوص اگر تازه‌وارد حرفه معامله‌گری شده‌اید، با مبالغ کم شروع کنید. قبل از ورود به موقعیت‌های بزرگ‌تر، اعتمادبه‌نفس و تجربه خود را به‌تدریج افزایش دهید.
بی صبری (impatience):
بازار ذهنیت خاص خود را دارد و همیشه در چارچوب زمانی موردنظر شما حرکت نمی‌کند. بی‌صبری می‌تواند منجر به خروج زودهنگام از موقعیت‌های برنده یا تصمیم‌گیری‌های بد شود. به یاد داشته باشید، معامله‌گری موفق یک ماراتن است، نه یک دو سرعت.
صبر و انضباط را در خود پرورش دهید. به برنامه معاملاتی خود پایبند باشید و از واکنش به هر نوسان بازار خودداری کنید. روی اهداف بلندمدت خود تمرکز کنید و به استراتژی خود اعتماد داشته باشید. صبر و انضباط، سنگ بنای موفقیت مداوم در معاملات هستند.
با تشخیص و کاهش این تلههای روان‌شناختی، می‌توانید در چشم‌انداز همیشه در حال تغییر بازارهای مالی، برتری قابل‌توجهی کسب کنید. به یاد داشته باشید، تسلط بر احساسات شما به‌اندازه تسلط بر بازارها مهم است. پس معامله عاقلانه انجام دهید و موفق باشید!
جمع‌بندی
روانشناسی معامله‌گری مهارتی کلیدی برای موفقیت در بازار است. معامله‌گران موفق درک می‌کنند که احساسات و افکار آن‌ها می‌توانند بر تصمیمات معاملاتی‌شان تأثیر بگذارند و یاد می‌گیرند که احساسات خود را کنترل کنند. آن‌ها به تله روان‌شناختی و تأثیر مخرب آن آگاه هستند. داشتن یک برنامه معاملاتی و پایبندی به آن، حتی در شرایط سخت، بسیار مهم است. همچنین، معامله‌گران موفق می‌دانند که باخت بخشی از معامله است و لذا بر اشتباهات خود تمرکز نمی‌کنند، بلکه بر بهبود استراتژی معاملاتی خود و تسلط بر احساسات تمرکز دارند.